Evropski sud za ljudska prava u Strazburu („Evropski sud“) donio je četiri presude u predmetima Glušica i Đurović protiv Crne Gore (br.34882/12), Marković protiv Crne Gore (br.6978/13), Sinanović i drugi protiv Crne Gore (br.45028/13) i Piletić protiv Crne Gore (br.53044/13) u kojima je utvrdio povredu člana 6 stav 1 (pravo na pravično suđenje) Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda („Konvencija“) zbog prekomjerne dužine trajanja postupka, kao i jednu odluku u predmetu Kuljić protiv Crne Gore (br.24431/11) u kojoj je odlučio da odbaci predstavku kao očigledno neosnovanu u skladu sa članom 35 stavovi 3 (a) i 4 Konvencije.

Predmetne predstavke su podnijete Evropskom sudu u periodu od 2011.godine do 2013.godine i riječ je o starijim predmetima. U predstavkama su iznijete pritužbe po više konvencijskih članova, naročito po osnovu člana 6 i 13 Konvencije i člana 1 Protokola br. 1.  Evropski sud je odlučio da ispituje predstavke isključivo u odnosu na član 6 Konvencije, to jest zbog dužine trajanja postupaka. Svih pet predmeta su Kancelariji zastupnika komunicirani kao „WECL“ predmeti („well established-case law“). U „WECL“ predmetima za činjenični i pravni osnov predstavke Evropski sud ima dobro ustanovljenu sudsku praksu i malo je vjerovatno da će doći do odstupanja od te prakse.

U predmetu Glušica i Đurović protiv Crne Gore, šest podnosilaca predstavke su se žalili na prekomjernu dužinu trajanja parničnog postupka koji je pokrenut pred Osnovnim sudom u Nikšiću. Navedeni postupak je trajao ukupno 7 godina, 9 mjeseci i 19 dana na tri nivoa nadležnosti. Evropski sud je utvrdio da se dužina trajanja postupka u konkretnom predmetu ima računati od  3.marta 2004.godine, to jest od dana kada je Konvencija stupila na snagu u odnosu na Crnu Goru. Evropski sud je u navedenom predemetu ponovio da razumnost dužine trajanja postupka mora biti procijenjena u svijetlu okolnosti predmeta i u odnosu na sljedeće kriterijume: složenost predmeta, ponašanje podnosilaca predstavke i relevantnih organa, kao i od kakvog je značaja predmet spora za podnosioce predstavke. Prilikom ispitivanja cjelokupnog materijala koji mu je dostavljen, Evropski sud  nije našao nijednu činjenicu ili argument koji bi ga mogao ubijediti da donese drugačiji zaključak o prihvatljivosti i osnovanosti ove žalbe. Imajući u vidu svoju sudsku praksu o ovom pitanju, Evropski sud je smatrao da je u konkretnom predmetu dužina trajanja postupka bila prekomjerna i da nije ispunila zahtjev „razumnog roka”, zbog čega je utvrdio povredu člana 6 stav 1 Konvencije i dosudio svakom podnosiocu predstavke novčani iznos od po 2.100,00 eura na ime nematerijalne štete, troškova i izdataka i odbacio ostatak zahtjeva podnosilaca predstavke za pravičnim zadovoljenjem.

U predmetu Marković protiv Crne Gore, podnosilac predstavke se žalio na dužinu trajanja parničnog postupka od 7 godina, 7 mjeseci i 9 dana na dva nivoa nadležnosti. Postupak je započet 30. aprila 2004. godine pred Osnovnim sudom u Kotoru, a okončan 9. decembra 2011.godine, odlukom Višeg suda u Podgorici. Evropski sud je utvrdio da je dužina trajanja parničnog postupka pred domaćim sudovima u konkretnom slučaju dovela do povrede člana 6 Konvencije. U tom smislu, Evropski sud je dosudio podnosiocu predstavke 2.100,00 eura na ime nematerijalne štete i 100 eura na ime troškova i izdataka i odbacio ostatak zahtjeva podnosioca predstavke za pravičnim zadovoljenjem.

U predmetu Sinanović i drugi protiv Crne Gore tri podnosioca predstavke su se žalili na prekomjerno trajanje ostavinskog postupka pred Osnovnim sudom u Podgorici, koji je samo u prvom stepenu trajao 10 godina.  Cijeneći okolnosti predmeta, Evropski sud je smatrao da je tolika dužina ostavinskog postupka očigledno prekomjerna, zbog čega je dosudio podnosiocima predstavke pravično zadovoljenje u iznosu od po 2.900,00 eura na ime nematerijalne štete i 500,00 eura na ime troškova postupka.

U predmetu Piletić protiv Crne Gore podnositeljka predstavke se žalila na prekomjernu dužinu parničnog postupka koji je pokrenut 20.marta 2000.godine pred Osnovnim sudom u Podgorici radi utvrđenja i povraćaja nepokretnosti, a okončan je presudom Vrhovnog suda Crne Gore od
18. oktobra 2011.godine. Evropski sud je utvrdio da se u konkretnom predmetu, dužina postupka ima računati od 3. marta 2004.godine, tj. od dana stupanja na snagu Konvencije u odnosu na Crnu Goru. Ispitujući okolnosti predmeta, Evropski sud je smatrao da je dužina parničnog postupka u trajanju od 7 godina i 7 mjeseci na 3 nivoa nadležnosti bila očigledno prekomjerna, zbog čega je utvrdio povredu člana 6 stav 1 Konvencije. Evropski sud je podnositeljki predstavke dosudio pravično zadovoljenje u iznosu od 1.200,00 eura na ime nematerijalne štete i 100,00 eura na ime troškova postupka.

U predmetu Kuljić protiv Crne Gore predstavka je podnijeta zbog dužine parničnog postupka radi povjeravanja djeteta na izdržavanje, koji je pokrenut pred Osnovnim sudom u Kotoru. Predmetni postupak je započet u septembru 2006.godine i okončan je presudom od 22. aprila 2014.godine. Postupak je trajao preko 6 godina i 6 mjeseci na tri nivoa nadležnosti. Prihvatajući argumente Kancelarije zastupnika, Evropski sud je primijetio da je tokom trajanja parničnog postupka protiv podnosioca predstavke pokrenuto nekoliko postupaka izvršenja, kao i krivični postupak. Imajući u vidu navedeno, Evropski sud je utvrdio da je prekomjerna dužina parničnog postupka bila prouzrokovana ponašanjem podnosioca predstavke, a ne krivicom nadležnih državnih organa, zbog čega je proglasio predstavku očigledno neosnovanom i donio odluku o neprihvatljivosti.

Navedene presude i odluka su postale pravosnažne danom donošenja i protiv njih nije dozvoljena žalba.

Zastupnik Crne Gore pred Evropskim sudom za ljudska prava,

Valentina Pavličić