U okviru projekta ,,Protiv diskriminacije – Za ravnopravnost” Nevladine organizacije Novi poredak, NVO Eko centar, NVO Akademija društvenih nauka, NVO Korak promjene, NVO Platforma, NVO Progres, NVO Zvijezde, NVO Evropska razvojna ideja, NVO Zaštita Eko biodiverziteta i NVO Inovativni ključ održale su okrugli sto na temu unapređenja zaštite i promovisanja prava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica.
Cilj održavanja okruglog stola je iznalaženje dodatnih rješenja i mehanizama zaštite prava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica i očuvanja njihovog kulturnog identiteta. Izvršni direktor NVO Novi poredak, profesor Radivoje Bogavac navodi da da su se na okruglom stolu obradila pitanja mehanizama zaštite manjinskih prava u oblasti obrazovanja, javnog informisanja, kulturnih djelatnosti, ekonomskog i društvenog života, u sudovima u krivičnom, parničnom i građanskim postupcima, promocija zastupljenosti upotrebe jezika na područjima gdje je opravdano da jezik manjine bude u službenoj upotrebi, u radu lokalnih i centralnih administracija itd. Sva ova pitanja su od krucijalnog i vitalnog značaja za funkcionisanje manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica u jednom društvu i predstavlaju osnovni gradivni koncept građanskog društva.
Ustavom Crne Gore ona je definisana kao građanska, ekološka i država socijalne pravde, u kojoj žive različite etničke grupe koje se razlikuju u pogledu identiteta, kulture, religije i folklornog naslijeđa. U našoj državi nijedna etnička grupa ne čini većinu stanovništva a uprkos razlikama koje postoje između različitih manjinskih grupa, u društvu je razvijen model koegzistencije zasnovan na međuetničkoj trpeljivosti i ustavnim garancijama zaštite prava manjina. Ipak, etnička raznolikost u vjerskom i etničkom smislu, nosi određenu opasnost od konflikta i utiče na postojanje diskriminatorskih stavova i praksi koje mogu podrivati primjenu usvojenih zakonskih standarda i dovesti do političkih nepremostivih razlika, tenzija, pa čak i nereda i konflikata. Na taj način se dovodi u pitanje i društveni konsenzus o suštinskim pitanjima vezanim za demokratski razvoj zemlje i usporava evrointegracijski put Crne Gore stoga je potrebno raditi na usklađivanju i implementaciji prava svih manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica.
UNICEF-ova Studija o preprekama u obrazovanju u Crnoj Gori za romsku i egipćansku djecu ukazuje da su one višeslojne – od onih administrativnih (nisu registrovani u matičnim knjigama - oko 10% ili nemaju državljanstvo – 34%), pa do onih koje navode mnoge empirijske studije rađene u evropskim zemljama po kojima su stigma i diskriminacija faktori rizika odsustvovanja djece iz osnovnog obrazovanja. Samim tim je diskriminacija i stigmatizacija kroz školski sistem uzročnik diskriminacije ove populacije i kroz druge prizme javnog života i društvenih potreba. Naime, nizak procenat obrazovanih Roma jedan je od uzroka velike nezaposlenosti te populacije. Prema istraživanju Ministarstva za ljudska i manjinska prava u svrhu izrade Strategije za inkluziju Roma i Egipćana u Crnoj Gori, 83% Roma i Egipćana je bez posla, a od onih sa radnom knjižicom samo oko 5% ima stalno zaposlenje.Obrazovanje mladih je među najvažnijim preduslovima za promjenu uslova u kojima danas živi većina Roma, a to su siromaštvo, marginalizacija i diskriminacija. Najveći problemi Roma su obrazovanje, zapošljavanje i stanovanje, dakle svi problemi koji opterećuju siromašnu populaciju. Nemogućnost sticanja kvalifikacija i sticanja stručnih refenci je prouzrokovano diskriminatorskim odnosom, predrasudama, socijalnom distancom i stigmatizaciijom romske populacije.Zaključak okruglog stola je da je potrebna sihronizovana akcija i konsenzus svih društvenih konstituenata i donosioca odluka u procesu jačanje institucija za ljudska prava kroz povećanje njihovog poznavanja međunarodnih evropskih standarda u oblasti ljudskih prava kontinuiranim pružanjem podrške kroz različite konsultativne i informativne sadržaje i povećenje stepena saradnje među institucijama koje se bave zaštitiom prava manjina radi razmjene iskustava i zajedničkog iznalaženja kvalitetnih rješenja. Takođe je zaključeno da je potrebno učiniti dodatne napore kako bi manjinama (u prvom redu Romima) bilo dostupno obrazovanje na svim nivoima – od predškolskog do visokog kao i osigurati bolji i sistematičniji pristup pravdi kroz pravo na žalbu u odgovarajućim postupcima koji su zakonom uređeni.
Koordinator projekta, prof. Radivoje Bogavac
Saopštenje: NVO Novi poredak
