Studija pod nazivom Višenamjenske analize vaskularnih kambijalnih ćelija otkrivaju mehanizme dugog života kod starih stabala Ginkgo biloba (Multifeature analyses of vascular cambial cells reveal longevity mechanisms in old Ginkgo biloba trees), nedavno objavljena u časopisu PNAS ukazuje na postojanje molekularnih mehanizama koji omogućuju ginku da živi dugo.
Nova studija američkih i kineskih istraživača pruža prve stvarne genetičke dokaze o nečemu što naučnici već dugo pretpostavljaju: „Podrazumijevano stanje biljaka je besmrtnost“, komentariše Hauard Tomas, biolog sa Univerziteta Aberistvit.
Nakon što su iznijeli ovu smjelu tvrdnju, istraživači su pregledali tanka jezgra 34 zdrava ginkova drveta iz dvije kineske provincije. Ono što su ustanovili jeste da se rast ginkovog drveta ne usporava kako godine prolaze. Štaviše, stopa rasta se u nekim slučajevima i povećavala. Zanimljivo je i to da se veličina lista, sposobnost fotosinteze i kvalitet sjemenki drveća – svi pokazatelji zdravlja – nisu mijenjali sa godinama, odnosno starošću.
Da bi otkrili šta se dešava na genetičkom nivou, istraživači su upoređivali ekspresije gena u lišću i kambijumu, tankom sloju matičnih ćelija između unutrašnjeg drveta i spoljne kore. Pošto starija drveća imaju samo nekoliko slojeva kambijskih ćelija, teško je prikupiti dovoljno materijala za rad, pa je zato tim sekvencirao RNK drveća, pregledao proizvodnju hormona i uradio skrining molekula koji mogu da uključuju i isključuju određene gene u drveću starosti od tri do 667 godina.
Kao što se i očekivalo, ekspresija gena povezanih sa starenjem, posljednjim i fatalnim stadijumom života, porasla je kod onog lišća koje je odumiralo. Međutim, kada su istraživači ispitali ekspresiju istih gena u kambijumu, nisu otkrili razliku između mladog i starog drveća. Ovo sugeriše da, iako organi poput lišća propadaju, sama drveća vjerovatno neće umrijeti od starosti.
Međutim, ipak postoje dokazi da se i ovo drveće mijenja tokom godina. Naime, starija stabla imaju niže nivoe hormona rasta i više nivoe hormona koji inhibiraju rast. Kod drveća starih 200 godina i više takođe je došlo do smanjenja ekspresije gena povezanih sa podelom ćelije, diferencijacijom i ekspanzijom. To znači da se matične kambijalne ćelije na starijem drveću ne dijele na nova stabla i koru tako lako kao na mlađim stablima.
Tim istraživača priznaje da je moguće da ako stopa dijeljenja kambijalnih ćelija i dalje opada poslije nekoliko hiljada godina, rast stabala može da bude usporen, a samo drvo ginka na kraju može umrijeti od starosti. Većina drveća, ipak, umire od „incidenata“ poput suše ili štetočina. Da bi vidjeli da li drveće sa godinama postaje ranjivije na takve stresore, istraživači su ispitali gene koji se odnose na otpornost na patogene i proizvodnju zaštitnih antimikrobnih jedinjenja nazvanih flavonoidi. Kako nisu pronašli razlike u ekspresiji gena za drveće različite starosne dobi, ustanovili su da drveće ne gubi sposobnost odbrane od spoljnih stresora – što je „upečatljiva“ sposobnost koja pomaže da ginko zdravo raste hiljadama godina, zaključuje molekularni biolog Ričard Dikson sa Univerziteta Severni Teksas.
Izvor i foto: Elementarium.cpn.rs
Tekst objavila: Sanida Kajević
