U poslednje vrijeme u medijima se sve više pominje i priča o autofagiji i njenom pozitivnom efektu na ljudsko zdravlje, zbog čega se zove i “eliksirom mladosti”.
Iako se o ovom fenomenu zna još mnogo ranije, do čijeg otkrića je došao japanski naučnuk, biolog Jošinori Osumi koji je 2016. godine dobio Nobelovu nagradu za medicine, kod nas ova informacija doživljava posebnu pažnju poslednjih mjeseci.
Govoreći o autofagiji, mr sci.med. dr Gordana Ljoljić Dolić, specijalista fizijatar – nutricionista, kaže da je sve više ljudi u našem okruženju na režimu ishrane po principu 16:8 – intermittent fasting, jer je već naučno dokazano da autofagija, tj. proces autofagije pomaže ćeliji da se oslobodi otpada, regeneriše tijelo i usput se izgube kilogrami.
“Autofagija je evolutivni mehanizam u ćeliji koji nastupa u periodima posta tj. gladovanja i koji omogućava organizmu da preživi stvarajući energiju reciklažom. Riječ autofagija se sastoji od dvije riječi “Auto” = samo i “fagija” = jesti, što doslovno znači „jesti sebe“. Takođe se naziva “proždiranje samog sebe”. Iako to može zvučati kao nešto što ne želite da se dogodi vašem tijelu, zapravo je korisno za vaše opšte zdravlje. Jer autofagija podrazumijeva mehanizam samoočuvanja, putem kojeg tijelo može ukloniti nefunkcionalne, oštećene i bolesne ćelije, reciklirajući ih i pri tom, čisteći tijelo od toksina”, ističe dr Ljoljić Dolić, dodajući da je cilj autofagije uklanjanje ostataka i samoregulacija metabolizma na nivou ćelije koji će uticati na cijelo tijelo i dovesti do optimalnog zdravlja.
Doktorka Ljoljić Dolić podsjeća da je nobelovac Jošinori Osumi, koristeći ćelije kvasca za svoja ispitivanja, dokazao da procesom autofagije ćelije probavljaju i recikliraju svoje sastavne djelove, naglašavajući da je autofagija ključna za razumijevanje starenja, odnosno, moguće prevencije grupe bolesti koja ubija većinu ljudi.
“Sposobnost intervenisanja autofagijom na precizne načine rada ćelije mogla bi pomoći ljudima da žive zdravije i duže. Zbog toga je Osumijev rad posebno značajan za medicinu u 21. vijeku. Naučnici su otkrili da post u trajanju od 12 do 24 sata pokreće autofagiju, a smatra se da je autofagija jedan od razloga što je post povezan s dugovječnošću. Postoji veliki broj istraživanje koja povezuje post – intermittent fasting sa boljom kontrolom šećera u krvi, smanjenom upalom, gubitkom težine, jačanjem imuniteta i poboljšanom funkcijom mozga. Gladovanje je ključni aktivator autofagije. Međutim, čini se da su glavne prednosti autofagije u borbi protiv starenja. Autofagija je najpoznatiji način na koji tijelo vraća sat unazad i stvara mlade nove ćelije. Kada su naše ćelije pod stresom, povećava se autofagija kako bi naš organizam zaštitila, a to pomaže u poboljšanju kvaliteta života, manje bolesti i na kraju produžetka životnog vijeka. U vrijeme gladovanja autofagija održava tijelo tako što razgrađuje oštećeni ćelijski materijal i ponovo ga koristi za ćelijske procese u tijelu. Post je zapravo daleko korisniji od pukog stimulisanja autofagije. Čini dvije dobre stvari. Stimulišući autofagiju, uklanjamo sve naše stare, bezvrijedne proteine i ćelijske djelove. Istovremeno, post potiče i lučenje hormona rasta, što naše tijelo potiče na samoobnovu i regeneraciju. Fizička aktivnost takođe može izazvati autofagiju u nekim ćelijama, omogućavajući ćelijama da započnu proces popravke i obnove”, naglašava dr Ljoljić Dolić
Govoreći o prednostima autofagije Ljoljić Dolić ističe da autofagija doprinosi uklanjanju toksičnih proteina iz ćelija koje su odgovorne za nastanak neurodegenerativnih oboljenja poput Parkinsonove i Alchajmerove bolesti, stvaranju nove energije i izgradnji novih ćelija, te „čisti“ organizam od virusa, bakterija, gljivica djelujući povoljno na imunološki sistem.
Intermittent fasting ili 16:8h povremeni post
Intermittent fasting je način ishrane koji se upravo oslanja na autofagiju i koji je sve popularniji kod svih koji žele promjenu, poboljšati svoje zdravlje i izgubiti višak kilograma. Većina ljudi na ishrani koncipranoj 16: 8 odlučuje konzumirati svoje dnevne kalorije tokom srednjeg dijela dana. 16:8 povremeni post je oblik vremenski ograničenog posta. Uključuje konzumiranje hrane tokom 8-satnog prozora i izbjegavanje hrane ili držanje posta tokom preostalih 16 sati svakog dana.
Većina ljudi koji slijede plan 16: 8 suzdržavaju se od hrane noću i dio jutra i večeri. Oni obično konzumiraju svoje dnevne kalorije tokom sredine dana. Ne postoje ograničenja vrsta ili količina hrane koju osoba može jesti tokom 8-satnog prozora ali je preporuka imati maksimalno 3 obroka i povesti računa o odnosu proteina, masti i ugljenih hidrata, kao i o dovoljnom unosu povrća i voća. Ova fleksibilnost čini ovakav način ishrane lako izvodljivim. Nakon tri dana režima ishrane po planu 16:8h započinje proces autofagije. Najčešće se pridržava ishrane minimalno 5 dana u sedmici, ali nema neželjenog efekta na organizam i ako vam plan 16:8h postane način života.
Tekst uredila: Tanja Dangubić
Tekst objavila: Sanida Kajević
Foto ilustracije: Nina Račić / student: FPN Banja Luka
